“Her iki gözün aynı yöne bakması ve birbiriyle olan paralelliğini kaybetmesi” olarak tanımlanan şaşılık doğuştan olabileceği gibi travma ve ateşli hastalık sonrasında da ortaya çıkabilir. İleri yaşta hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi bazı durumlarda göze gelen sinirlerde felçler oluşabilir. Bu şekilde oluşan şaşılıklarda tedavi felcin kalıcı olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Şaşılık, çocuklarda göz tembelliğine yol açan sorunlar arasında en sık görülmektedir. Bu bakımdan çocuklarda şaşılığın mümkün olduğunca erken yaşta saptanması ve tedavi edilmesi estetik ve psikososyal yararları bir yana, görme gelişimi açısından büyük önem taşır.
Şaşılık Nedir?
Normal görme koşullarında kişi her iki gözüyle fiksasyon yapar ve bu durumda gözler düz bir doğrultudadır. Bir göz fiksasyon yapılan cisme bakarken diğer göz başka bir tarafa yönlenmiş ise bu durum şaşılık olarak adlandırılır. Gözde içe, dışa, yukarı, aşağı, torsiyonel kaymalar ortaya çıkabilir. Kayma durumu sürekli olabileceği gibizaman zaman da ortaya çıkabilir. Görülme sıklığı, yaklaşık olarak yüzde 4’tür. Kız ve erkek çocuklarda aynı sıklıkta görülür.
Neden Oluşur?
Şaşılığın nedeni tam olarak bilinmiyor. Gözü hareket ettiren 6 adet kas var. İşlevsel, nörolojik veya kaslardaki yapısal bozukluklar, kaslardaki dengesizlikler, beyin merkezinin etkilendiği serebral palsi, down sendromu ve hidrosefali gibi hastalıklar, görmeyi düşüren kataraktlar, glokom veya travmalar gözlerin paralelliğini bozarak şaşılık nedeni olabilmektedirler. Şaşılık için genetik yatkınlık da söz konusudur. Ailede kayma olan varsa çocuklarda kayma görülme olasılığı artmaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Çift görme, gözde ağrı, okurken zorluk, baş ağrısı, değişik baş pozisyonları, gözlerde paralelliğin kaybolması en belirgin özellikleri. Erişkin yaşlardaki şaşılıklarda çift görme şikayeti daha belirgindir. Bebeklerde ise şaşılık karıştırılan bir durumdur. Buna yalancı şaşılık deriz. Yalancı şaşılık gerçekte bir kayma olmamasına rağmen görünüm olarak gözlerin kayıyormuş izlenimi verdiği durumdur. En sık yalancı içe kayma nedeni burun kökünün geniş olmasıdır. Her iki gözün birbirinden uzak olmasında da yalancı dışa kayma görülür. Şaşılık konusunda deneyimli bir hekim ise durumu çok kolayca ayırt edebilir.
Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir?
Gözlerde kayma olduğunu saptamak çok kolaymış gibi görünse de dış görünüm aldatıcı olabildiği için çoğu zaman şüphede kalınılabilir. Şaşılık varken farkedilmemesi veya olmadığı halde var zannedilmesi sık karşılaşılan durumlardır. Şaşılığın saptanması ve tedaviye başlanmasında gösterilecek tereddüt ve gecikmeler çocukta ileride telafisi mümkün olmayan görme kayıplarına yol açabilir. Kırma kusuruna bağlı oluşan kaymalar sadece gözlük kullanılarak düzelir. Hastanın gözünde tembellik varsa kapama tedavisi yapılır. Ayrıca Ortoptik tedavi uygulanabilir.
Cerrahi tedavi ne zaman uygulanır?
Doğuştan kaymalar ilk 1 yaşta düzeltilmesi gereken kaymalardır. Kaymaların bir kısmı 2-3 yaşlarda ortaya çıkar ve bir kısmı gözlükle düzeltilebilir. Gözlükle düzelmeyen kaymalarda ise cerrahi tedavi gereklidir. Cerrahi tedavi göz dışı kasların fonksyonlarının güçlendirilmesi veya zayıflatılması ile sağlanmaktadır. Şaşılık cerrahisi genel anestezi altında yapılmaktadır.
Tüm bunların yanısıra Botulinum A toksini etkisinin geçici olması nedeniyle kaymaların akut döneminde Botox uygulaması kullanılabilmektedir. 6 sinir felcinde akut dönemde, tekrarlayan cerrahi tedavi geçiren olgularda, cerrahi uygulandığında aşırı düzeltme riski olan olgularda, cerrahi sonrasında diplopi riski olanlarda, genel durumu cerrahi için uygun olmayan olgular, küçük açılı kaymalar, tiroid oftalmopatiye bağlı kaymalarda botox uygulanabilir.
Göz Tembelliği
Göz tembelliği gözün sinir tabakasını ve sinir yollarını tutan belirgin bir hastalık olmamasına rağmen ortaya çıkan görme azlığıdır. Göz tembelliği genellikle iki gözden gelen görme uyarıların eşit olmamasına bağlı rekabet sonucunda ortaya çıkar. Bazen de her iki gözden gelen görme uyarılarının net olmaması sonucu çift taraflı da olabilir.
Şaşılık, düzeltilmiş kırma kusurları, göz kapak düşüklüğü ve Kornea, lens, vitreus gibi gözün kırıcı ortamlarının bozuklukları göz tembelliğinin başlıca sebepleri arasındadır. Göz tembelliği nekadar erken tanınırsa tedavisi de o denli başarılı olur. Tedavide en etkin metod kapamadır. Kapamadan önce hastanın refraktif kusurunun düzeltilmiş olması gerekmektedir. Tedavide diğer bir yöntem sağlam gözün görmesinin altına indirilmesidir. Bu sağlam göz atropin ile dilate edilerek yakın görmesi bozularak yada refraksiyonun eksik yada fazla düzeltilmesiyle sağlanır.
